نگاهی به تاریخ موسیقی ایران نوشته آوارضایی
 
آوای قلم 2
معرفی چندکتاب،مقاله ها واشعارشاعران ایران و جهان/موسیقیدانان/مطالب فلسفی وعلوم تربیتی
 
 

نگاهی به تاریخ موسیقی ایران

میرزا ظلی

در سال 1285 متولد شد. در کودکی پدر را از دست داد و زیر نظر برادر بزرگترش پرورش یافت. در دوره دوم متوسطه در اداره تلفن استخدام شد و سپس به آموزگاری پرداخت مدتی هم در مدرسه زرتشتیان تدریس کرد و سرانجام در بانک ملی ایران استخدام شد. در جوانی صدای خوبی داشت و برحسب اتفاق با عارف قزوینی آشنا شد که حاصلش بهره­مندی از صدای عارف و آشنایی با دستگاه­های موسیقی ایران بود و مدتی بعد نزد اقبال آذر تعلیم آواز دید. شهرتش در سال 1310 بود و با نوازندگان آن زمان همکاری هنری می­کرد و در همان سال تعدادی صفحه ضبط کرد. در سال 1316 به بیماری سل دچار شد و پزشکان او را از خوانندگی منع کردند و سفری به شیراز و همدان کرد و برای تغییر آب و هوا و سپس به اصرار بعضی از دوستان به خواندن ادامه داد و کنسرتی هم همراه با تار
علی اکبر شهنازی در تهران برگزار کرد. بیماریش در هنگام جنگ دوم جهانی وخیم شد و در زمستان 1334 در بیمارستان بانک ملی بستری شد و سرانجام در بهمن همین سال درگذشت.
دوستانش و چند تن از نوازندگان گفته­اند که او مردی مؤدب، نیک نفس، گوشه گیر، خوش مشرب و بلند همت بود و طبعی حساس و زودرنج داشت و همین خصلت او را در برابر بیماری آسیب­پذیرتر کرده بود. تحریرهایش روان و باصفا بود و در آوازش تحریرهای روان و پی در پی و بلبل وار روی مصوت­های مناسب داشت.
آثارش در بیات ترک (سر تسلیم نهادیم به حکم و رایت، افشاری با شعر سعدی، ابوعطا با شعر منصور بنای زندگی ای دوست رو به ویرانی است) بیات اصفهان با شعر فرصت شیرازی،  دیدن روی تو و دادن جان همایون، منم که شهره، چهارگاه با شعر حافظ، عیب رندان مکن ای زاهد/ و سه گاه با شعر نظام وفا، ای خوشا عاشقی و مستی و بی پروایی
ادیب خوانساری
در سال 1280 در خوانسار متولد شد. پدرش
میرزا محمود اهل قلم و از روحانیون خوانسار بود. ادیب به خاطر صوت خوبش مؤذن مسجد خوانسار و در همان زمان با  غزلیات سعدی، حافظ و مولوی آشنا شد. عندلیب گلپایگانی (تولایی) دور از چشم پدر به او آواز را تعلیم داد. در سن 18 سالگی بدون رضایت پدر به اصفهان رفت. ادیب حدود 2 سال نزد سیدرحیم رفت و به فراگیری آواز  و دستگاه­ها پرداخت. ادیب در تهران با ابوالحسن صبا و رضا محجوبی به منزل اسماعیل زاده استاد کمانچه رفتند و از آموخته­های آنان بهره­مند می­شد و در منزل اسماعیل زاده با علی اکبر شهنازی و مرتضی محجوبی آشنا شد.
چند سال بعد صفحه­های او ضبط شد و شهرت او فراگیر شد. از صفحه­هایش می­توان در افشاری، همایون، نوا و سه گاه همراه با تار برازنده نام برد. ادیب با مهرتاش همکاری هنری داشت و در رادیو هم آواز خوانده است. آواز ادیب همان سبکی است که در اصفهان از استادان خود آموخته است. در ارکستر
جواد معروفی هم قطعاتی اجرا کرد. از صفحه­های مشهور ادیب و آثاری است که در سالهای 28-1327 خوانده شده و در شور و سه گاه هست.
او خواننده­ای پرمایه با تحریرهای متنوع و سنجیده بود که با شایستگی مفهوم شعر را به شنونده منتقل می­کرد.
در تابستان سال 1380 مؤسسه ماهور برخی از آوارهایش را با تار ابراهیم سرخوش به صورت سی دی و نوار کاست منتشر کرد. ادیب اصفهانی هم دوستی عمیق داشت و خبر درگذشت تاج او را سخت متألم و متأثر کرد. او در فروردین سال 1361 در تهران درگذشت.
تاج اصفهانی
سال  1275 در اصفهان در یک خانواده روحانی متولد شده است. او نزد سید رحیم اصفهانی، نایب اسداله، میرزا حسین ساعت ساز، حاج عندلیب و شاطر حاجی آواز را فرا گرفت. در سال 1307 در تهران با علی اکبر شهنازی کنسرتی داد و از همان زمان ضبط آثار او شروع شد که تا حدود 10 سال ادامه داشت. تاج سالهای آخر عمر به تربیت شاگردان مستعد مشغول بود و در آذرماه 1360 در اصفهان در گذشت.
سبک تاج
صدایش پردامنه و قوی بود و در اجرای نت­ها مهارت داشت. تحریر معروف او در  گوشه بیداد همایون که خودش آن را تحریر فلکی می­نامید تا 520 هرتس تداوم دارد. صفحه همایون تاج به همراه پیانوی مرتضی محجوبی و ویولن حسین یاحقی و تار ارسلان درگاهی توسط شرکت «هینزمسترزویس» که تاج به او مستر جیم می­گفت ضبط شده است. تاج از نظر انواع تحریر و واضح خواندن شعر و شناختن و اجرای گوشه­های ردیف موسیقی و اجرای ضربی­های مناسب در هر آواز ممتاز بود.
او هم در آواز و هم در تصنیف مهارت داشت. در تلفیق شعر و موسیقی صاحب سلیقه بود و اول شعر و بعد تحریر را تحویل می­داد.
در مکتب قدیم، آواز به این معنا بوده که شعر را با حالت­های مناسب بخوانند و روی مصوت­های وسط مصرع تحریر ندهند. طاهرزاده می­گفت شعر را به خاطر آهنگ خراب نکنید. خواننده نباید وسط کلمه یا وسط یک بیت تحریر بدهد.
آثارش
تصنیف شکایت معشوق به رنگ­های طبیعت، شیدای چالشتری، مهرگل و مشهورتر از همه صفحه همایون و تصنیف جفای گلچین و آواز بیات ترک
و صفحه آواز عشق و صفحه دو دلداده. او در کنسرت­های انجمن موسیقی ملی شرکت می­کرد. از بدو تأسیس رادیو اصفهان همکاری داشت و آثاری همراه با تار جلیل شهناز، حسن کسائی، تار سروری و لطفی و چند تن دیگر از او ضبط شده است. صفحه اذان و ترانه اصفهان با آهنگ علی اکبر شهنازی و شعر ملک­الشعرای بهار نیز از آثار معروف تاج­اند. همه ساله شاگرد وفادارش شاه زیدی مراسم یادبودی در آرامگاه او (تخت پولاد اصفهان) برگزار می­کنند.
علی اصغر شاه زیدی و چند تن دیگر از شاگردانش قطعاتی اجرا می­کنند و بعضی آوازهایش پخش می­شود.
  علی اصغر شاه زیدی
که هم اکنون در اصفهان زندگی می­کند و مشغول تدریس آواز می­باشد و چند نوار کاست به ویژه
چرخ گردون از آثار اوست.
جواد بدیع زاده
در سال 1280 در خانواده روحانی متولد شد. از اولین خوانندگان رادیو بود و با انجمن موسیقی ملی همکاری داشت. از مشهورترین آثارش همایون، شور عشق، قرایی و ماهور با تار شهنازی، خزان عشق که شعر رهی معیری است، ضربی، دشتی، جانا هزاران آفرین با شعر سعدی است. او سفری به سوریه برای ضبط آواز کرد و در سال 1325 با مهدی خالدی به هندوستان رفت و صفحه­هایی ضبط کرد. او به نوآوری در آواز گرایش داشت و قطعاتی هم مانند والس اصفهان و تصنیف­های فکاهی زالزالک، ماشین مشتی ممدلی و... خوانده است که اشعار از رضا روحانی و آهنگ­ها از اسماعیل مهرتاش است. او در سال 1358 درگذشت.
غلامحسین بنان
فرزند کریم بنان­الدوله در اردیبهشت 1290 در تهران به دنیا آمد. پدرش از مستوفیان خوش خط بود و تا حدی با موسیقی آشنایی داشت و آواز هم می­خواند. مادرش پیانو می­نواخت و خواهرش نزد مرتضی
نی  داوود تار آموخت. نی داوود که در مراوده با خانواده بنان متوجه صدای خوش و استعداد بنان شد او را تشویق به فرا گرفتن آواز کرد. بنان از کودکی و نوجوانی در غیاب پدر از دستگاه فنوگراف صدای پدر را می­شنید و تقلید می­کرد. پس از چندی نزد ناصر سیف به فرا گرفتن آواز ادامه داد و بعد در اداره کل کشاورزی استخدام شد و بعد به اداره کل غله و نان رفت و در سال 1321 عبدالعلی وزیری بنان را به روح­اله خالقی که در آن زمان معاون اداره کل موسیقی کشور بود معرفی کرد. علی نقی وزیری هم که با بنان نسبت خانوادگی داشت صدایش را تأیید کرد و او را برای دادن امتحان آواز به رادیو فرستاد.
در جلسه امتحان خالقی و ابوالحسن صبا حضور داشتند. به بنان گفتند سه گاه بخوان او سه گاه خواند و صبا با ویلن همراهیش کرد. خالقی با اشاره به صبا گفت که ننوازد و از بنان خواست گوشه حصار را بخواند. بنان خواند و به سه گاه فرود آمد و در آزمایش قبول شد و با ارکستر رادیو همکاریش را آغاز کرد. بنان در کنسرت­های خالقی همکاری می­کرد. سالها با ارکستر شماره یک به رهبری جواد معروفی همکاری داشت و اولین برنامه­های گلهای رنگارنگ و گلهای جاویدان و برگ سبز آثاری از او ضبط شده است.
او خواننده­ای با شخصیت و نمونه ممتاز از هنرمندی شایسته بود. او در هشتم اسفند 1364 در تهران درگذشت.
سبک بنان
او در تلفیق شعر و موسیقی آوازی و انتخاب شعر و تناسب آن با دستگاه یا گوشه مورد نظر حسن سلیقه و مهارت داشت. گوش دقیقی داشت و در مرکب خوانی برنامه­هایی را اجرا کرده است. صدایش گرم و پخته بود و شنونده را تحت تأثیر قرار می­داد. مد گردی­های او مشکل و رعایت آن مستلزم قریحه و مهارت زیاد خواننده است. صدایش از انقباض و فشار حنجره و فریاد زدن و زور آوردن به اندام­های صوتی حکایت ندارد و صدایش راحت و طبیعی پرورش یافته بود. این شیوه، ویژگی مورد پسند علی نقی وزیری بود و برای خواندن آثار او و خالقی مناسب بود. حتی در اواخر عمرش اجراهایش از همان گرمی اجراهای دوره جوانی برخوردار بود و هیچگاه سطوح کار خود را به خاطر شهرت­های کاذب و زودگذر پایین نیاورد. از ویژگی­های آوازش تن مطبوع و خوش آهنگ، کنترل صدا، درک مفاهیم شعر مناسب خوانی، تحریرهای سنجیده و خلاقیت هنری است. بنان مانند استاد سید رحیم، بعد از پایان مصرع یا بیت از تحریر استفاده می­کرده است. او گوشه­های مهجور را با مهارت می­خواند و تا حدی با نواختن پیانو و ارگ آشنا بود.
آثارش
چه شوره­ها از عارف/ شکایت نی از مولوی، ره عشق در ماهور با شعر حسین گل گلاب/ بلبل مست در دشتی نیم شب باشد از حافظ/ مشتاق و پریشان با شعر سعدی در ابوعطا/ و آهنگ­هایی از روح­اله خالقی مانند آه سحری ناب و نغمه­های ماهور، بوی جوی مولیان، شب هجران، خاموش پیمان شکن، لاله خونین و... در گلهای رنگارنگ شماره 126 دشتی/ گلهای 174 سه گاه به یاد صبا/ گلهای 176 دیدی ای مه/ گلهای 210 بوسلیک/ گلهای 212 ماهور، دل می­رود از دستم، گلهای 275 ماهور خریدار تو/ گلهای 217 دیلمان/ گلهای 224 تا بهار دلنشین/ گلهای 230 دشتی مرغ حق/ 232 دشتی نوای نی/ 234 چه شب­ها/ 250 گریه کن از عارف/ 252 دلتنگ از وزیری/ 254 بوی جوی مولیان اصفهان از خالقی/ و 276 اصفهان دیشب به سیل اشک از خالقی.
سیدمحمد طاهرزاده
در اصفهان در سال 1290 به دنیا آمد. عمویش سید حسین طاهرزاده خواننده مشهور اواخر عهد قاجار بود. شیوه خوانندگیش بیشتر مدیون عبدالحسین صدر
(صدرالمحرثین واعظ و خطیب مشهور) است که از واعظان خوش آواز بود. سید محمد، قطعه صدری یا خسرو شیرین در ابوعطا را با شیوه صدر و احساس عمیق می­خواند. او با استادان موسیقی ایرانی چون ابوالحسن صبا، برازنده، جلیل شهناز، تجویدی، حسن کسایی اصغر شاه زیدی معاشرت دارد. ویژگی­های شیوه آواز اصفهان در صدایش مشهود است. او هم اکنون در سن 90 سالگی است و عادت به مطالعه دارد و کتابهای فنی موسیقی را مطالعه می­کند.
یکی از شرایط خوب خواننده داشتن جسم و روح سالم است که شامل استاد طاهرزاده می­شود سحرخیزی و درک زیبایی­های طبیعت از عادت­ها و ویژگی­های او بود. در 22 دی ماه 1379 از طرف انجمن موسیقی اصفهان مراسم بزرگداشتش برگزار شد و به پیشنهادش نواری از آوازش به همراه ویلن پخش شد.
حسین قوامی
در سال 1288 در تهران متولد شد. نزد اسماعیل زاده و حجازی و ظلی موسیقی و آواز را فرا گرفت و با نام مستعار فاخته­ای در رادیو به اجرای برنامه پرداخت و در برنامه گلها در سال 1337 شرکت کرد. آواز قوامی دلنشین، سنجیده و اصیل است. صدایش از نظر ارتفاع صوت با ساز مطابقت خیلی نزدیک داشت و هنگام اوج خواندن از باز کردن نامتعادل دهان پرهیز می­کرد. او هنرمندی متین و متواضع بود که سرانجام در اسفند 1368 درگذشت.
محمود محمودی خوانساری
در سال 1313 تولد یافت. نزد ابوالحسن صبا به
فرا گرفتن آواز و موسیقی پرداخت. او در گلهای رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشت. صدایش پر از احساس و لطیف بود و از دل برمی­خاست. او در اردیبهشت 1366 درگذشت.
عبدالوهاب شهیدی
در سال 1301 در اصفهان تولد یافت. آواز را نزد علی برومند و اسماعیل مهرتاش فرا گرفت و در برنامه مختلف گلها شرکت داشت و گاه با آوازش عود می­نواخت. صدایش گرم و آرام است. آثارش عبارتند از: گلهای رنگارنگ 351 تصنیف نوا در گل به گلستان از علی نقی وزیری/ گلهای تازه 50 آمدی/ وه که چه مشتاق و پریشان بودم در اصفهان/ 155 بختیاری/ 309 تنظیم جواد معروفی درشور/ 64 دوبیتی­های باباطاهر/ 78 دشتی با پیانوی معروفی.
شجریان
در سال 1319 در مشهد تولد یافت و تحصیلاتش را در همین شهر به انجام رساند. مدتی در رادیو مشهد قرآن مجید تلاوت می­کرد. از سال 1345 به تهران آمد و با نام سیاوش در برنامه رادیو شرکت کرد و از محضر استادانی چون نورعلی برومند استقبال کرد. در برنامه­های بعدی رادیو با نام اصلی خود به اجرای برنامه پرداخت. در گلهای تازه شرکت می­کرد و با کنسرت­هایی به سرپرستی فرهاد فخرالدینی، فریدون شهبازیان، محمدرضا لطفی، فرامرز پایور، همایون خرم، پرویز یاحقی، پرویز مشکاتیان و چند تن دیگر شرکت داشت.
او تصنیف­هایی از شیدا، عارف، درویش خان و روح­اله خالقی حسام­السلطنه مرادی/ امیر جاهد و مهدی خالدی/ علی تجویدی و دیگران بازخوانی کرده است.
صدایش دارای وسعت مطلوب و در محدوده زیر و بم تنور است. او در خط و خوشنویسی استاد است.
محمود کریمی
در سال 1306 در تهران متولد شد. از شاگردان عبداله دوامی و  حاج محمد ایرانی مجرد بود و سالها در وزارت فرهنگ و هنر و هنرستان موسیقی ملی هنرآموز آواز بود. از شاگردانش پریسا، سوسن مطلوبی و افسانه رثایی است. او در سال 1363 در تهران درگذشت.
سید نورالدین رضوی سروستانی
در سال 1324 در فارس به دنیا آمد. از کودکی عشق و علاقه فراوانی به موسیقی داشت. وی از سال 1330 به بعد آموزش آواز را به صورت جدی نزد مشیر معظم افشار آغاز کرد. در سال 1336 به تهران رفت و برای تکمیل آموخته­های خویش نزد استاد محجوبی، رضا فروتن، احمد عبادی، علی اکبر شهنازی، تاج نیا، سلیمان امیرقاسمی، اصغر بهاری و نورعلی برومند رفت و بهره­های فراوانی از مکتب این اساتید برد. در سال 1347 در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی اصیل ایرانی محضر نور علی برومند را به خوبی درک کرد و ظرایف و دقایق آوازی را از ایشان فرا گرفت. از سال 1352 به بعد با همکاری گروه­های موسیقی شیدا، مولوی و گروه استاد پایور کنسرت­های  مختلف در ایران و خارج از کشور، برای شناساندن موسیقی اصیل ایرانی به ویژه آواز اجرا کرد. تعصب و توجه او به حفظ اصالت و ارزش موسیقی زبانزد خاص و عام بود. دانش و تجربه­های او در این زمینه از گنجینه­های موسیقی سنتی محسوب می­شود. از آثار هنری او ردیف آواز است که به همراهی تار داریوش طلای در مجموعه 12 گامت ضبط شده است که یادگار ارزشمندی برای موسیقی سنتی ایران است و آخرین اثرش با همکاری محمد جلیل عندلیبی «سروستان» نام دارد.
لازم به ذکر است که نوید و مسیح افقه، مصلی نژاد، صداقت کیش، رضا کواری، قدرت­اله ستایش، مصلی نژاد، رضا صلاحی، سعید نیا کوثری و پژمان فرد از محضر استاد کسب فیض کرده­اند.
از شاگردان استاد می توان اشاره کرد به: 1-مجید روزیطلب 2-مهدی صالحی 3-جواد یوسف نژاد 4-حسین گل زرد 5-محسن اوجی 6-صداقت 7-علمدار 8-پورمختار 9-تجرد 10-حسین پور و...
از گفته­های او
1 -تحول لازمه یک جامعه زنده است.
2 -هنر همواره پویاست و هنرمند همواره باید در اندیشه خلق هنری باشد.
3 -شعر در واقع عرصه ظهور آواز است و آواز تفسیر شعر.
4 -رابطه آواز و شعر یک رابطه دیرینه و یک سازش عاشقانه است.
5 -آشنایی با ردیف آشنایی با ادبیات و قدرت انتخاب شعر و جذب و انتقال مفاهیم و مضامین شعر از ویژگی­های کمال یک آوازخوان است.
از خوانندگان سالهای دهه 1330: احمد ابراهیمی، قمر، منوچهر همایون پور و امین­اله رشیدی، اکبر گلپایگانی، نادر گلچین، حسین خواجه امیری، ناصر مسعودی، محمد نوری آشورپور و وزیری.
 

 

+ عصرمردم   پنجشنبه بیست و نهم دی 1390 نظر بدهید نظر بدهید


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:






ارسال شده در تاریخ : شنبه 1 بهمن 1390برچسب:نگاهی به تاریخ موسیقی ایران,آوا,, :: 21:34 :: توسط : آوا رضایی

درباره وبلاگ
قسم به قلم و آنچه تا ابد بر لوح محفوظ عالم خواهد نگاشت
آخرین مطالب
نويسندگان
پيوندها

تبادل لینک هوشمند
برای تبادل لینک  ابتدا ما را با عنوان آوای قلم و آدرس avayeghalam2.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.

a






ورود اعضا:

نام :
وب :
پیام :
2+2=:
(Refresh)

خبرنامه وب سایت:





آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 606
بازدید دیروز : 341
بازدید هفته : 1009
بازدید ماه : 947
بازدید کل : 188400
تعداد مطالب : 845
تعداد نظرات : 36
تعداد آنلاین : 1


Translate code -->

<-BlogTitle->

<-BlogTitle->
<-BlogDescription->
نويسندگان
آخرين مطالب
<-PostContent->
موضوعات مرتبط: <-CategoryName->

برچسب‌ها: <-TagName->

ادامه مطلب
[ <-PostDate-> ] [ <-PostTime-> ] [ <-PostAuthor-> ]
درباره وبلاگ

قسم به قلم و آنچه تا ابد بر لوح محفوظ عالم خواهد نگاشت
موضوعات وب
برچسب‌ها وب
آرشيو مطالب
امکانات وب
<-BlogCustomHtml->
<-BlogTitle->

<-BlogTitle->
<-BlogDescription->
نويسندگان
آخرين مطالب
<-PostContent->
موضوعات مرتبط: <-CategoryName->

برچسب‌ها: <-TagName->

ادامه مطلب
[ <-PostDate-> ] [ <-PostTime-> ] [ <-PostAuthor-> ]
درباره وبلاگ

قسم به قلم و آنچه تا ابد بر لوح محفوظ عالم خواهد نگاشت
موضوعات وب
برچسب‌ها وب
آرشيو مطالب
امکانات وب
<-BlogCustomHtml->

آمار وبلاگ:

بازدید امروز : 606
بازدید دیروز : 341
بازدید هفته : 1009
بازدید ماه : 947
بازدید کل : 188400
تعداد مطالب : 845
تعداد نظرات : 36
تعداد آنلاین : 1