° میان فلسفه و دین چه نسبتی وجود دارد؟ بعضی از پژوهندگان و محققان فلسفه گفته اند که فلسفه اسلامی و فلسفه مسیحی تعبیراتی است که بر سبیل مسامحه بکار رفته است وگرنه فلسفه نه اسلامی می شود نه مسیحی. نظر حضرتعالی چیست؟
 مفهوم فلسفه نه اسلامی است نه مسیحی . دیگر آن که فلسفه ی ادواری را طی کرده است تا وارد دنیای اسلام شده است و در ابتدای ورود و ترجمه ی آثار قدما به زبان روز یا به زبان مسلمین و اهتمام مأمون عباسی خلیفه ی عاشق علم و دانش و اصلاح مطالب فلسفی، همه ی آنچه که ترجمه شد و به صورت مناسب و قابل فهم درآمد الهیّات صرف نبود بلکه مشتمل بر یک دوره ی کامل از علوم ریاضی و طبیعی از جمله طب و موسیقی.
در قرآن و کتب معتبر احادیث، مباحث و مسائل بسیاری وجود دارد که فهم آن مباحث بسیار غامض است و همه ی معضلات مربوط به مبدأ و مباحث مربوط به شئون مبدأ و مسائل مهمّی که رابطه با نشئات بعد از مرگ دارد؛ چه آن که انسان بعد از موت به اتفاق کلیه ی ادیان سماوی با عواملی دیگر سر و کار دارد بلکه کلیه موجودات دارای حشر و معادند. فقها به فروع احکام پرداختند، متکلّم با مسائل کلامیّه از دین دفاع می نماید و لازم نمی داند که به ادلّه ی موجب یقین در همه جا استدلال نمایند. اغلب مفسّران از طریق تسلط به لسان یا زبان عرب و آموختن معانی و بیان، قرآن و حدیث را تفسیر نمودند. تلفیقات متکلّمان نیز که بر اصل صحیح استوار نیست در تفسیر جا باز کرد از جمله مبانی اشعریه و معتزله دو فرقه از متکلمین که حقیقت تفسیر به رأی را باید در آثار این دو طایفه مشاهده نمود. اگرچه آثار با ارزشی نیز از آنان باقی مانده است. در آثار محققان از اقدمین ( حکمای یونان) در اوصاف چنت و دوزخ و تجسّم اعمال آثار مشترک و گاهی شبیه به مأثورات نبّویه و گاهی شبیه به مضامین کتاب و سنّت دیده می شود و نباید موجب اعجاب شود؛ چه آن که، «العلم لَیسَ وقفاً علی قوم دون قوم».
سقراط معلم افلاطون گفته است « الّذین یرتکبون الکبائر (1) فانهم یلقون فی طرطاوس (طرطارس) و لایخرجون منه ابدأ». مراد از کسانی است که غوطه ور در معاصی کبیره اند و محققان از قدما قائل به خلود منغمران در معاصی کبیره در آتش جهنم بودند چه آن که معصیت روح آدمی را رو به انحطاط می برد و به تدریج به صورت مناسب در معاصی درآمده و توغّل در معاصی منشأ استجلاب عذاب گردیده « و لاخِلاص لِمن کان اکثر همومه الدُّنیا». طرطارس را معنی کرده اند به « گودالی تاریک در زیر دوزخِ که فاصله آن با زندان چندان است که فاصله زمین با آسمان و همان اصطلاح یونانی است که چیزی شبیه به جهنم است...»
این مضمون در کلام این عربی و مشایخ عامه و خاصّه موجود است.
در فتوحات مکیّه( الباب الحادی و التسعین) مذکور است«... ان جهنّم من اعظم المخلوقات و هی سجن الله فی الاخرة؛ و سُمیّت جهنّم لبعد قعرها. یقال، بئر جهنام، اذا کانت بعیدة القعر» (2)
در کتاب اثولوجیا نیز مطالب و مسائلی که با ماثورات ادیات سماوی شباهت دارد کم نیست. اما فلسفه و حکمت متعالیه در دوران اسلامی و از زمان فارابی و ابن سینا رییس الفلاسفه نضج یافت و به تدریج متکلمان مخالف فلسفه و اتباع شیخ اشعری که به جنگ با فلاسفه برخاستند و غزالی تهافت را نوشت، اشکالاتی که به مبانی فلسفه نمودند حقیقتاً در آن مشاجرات مبانی عقلی که بر خلاف اسلام تشخیص داده شد، مشاجره اشعریه با فلاسفه بود. و یک دروغ بزرگ نیز ابوحامد در اول تهافت مرتکب شده است و گفته است «من از مذهب و مسلک خاصی طرفداری نمی کنم». ابوحامد ابقاء به احدی نکرده است سقراط، بقراط، افلاطون و ارسطو همه و همه را با یک چوب به فلک بسته است.
یکی از عرفای بزرگ دوره ی اسلام شیخ المشایخ عبدالکریم جیلی مطلبی بیان کرده و آن را مستند به کشف صریح دانسته و در جزء دوم انسان کامل( ط قاهره، ص 23) راجع به افلاطون الهی گفته است:
« و لقد اجتمعت بافلاطون الذی یعدونه اهل الظاهر کافراً و رأیته و قدملا العالم الغیبی نوراً و بهیجةً، و رایت له مکانةً لم ارها الا لا حاد من الآولیاء فقلت له: من انت؟ فقال: انا قطب الزمان و واحد الاوان ...»
راجع به حکمت متعالیه در عصر ما و نحوه ی ارتباط آن با کتاب و سنّت در مقاله ای جداگانه بحث خواهیم نمود. مراجعه انسان وارد به مسائل عقلی و به مجلّد الهیّات اسفار و حل عویصات از ناحیه ی عقل مستقم ورزیده بهترین شاهد صدق است. هرجا که الهیّات نضج کامل گرفته است، مستند به بحث و درس و توجه به سلطان وجود است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: